Izložba koja pokazuje do sada neotkrivenu liniju spajanja i uticaja dvojice umetnika koj svedoče o burnim vremenima naše istorije

Izložba „Vasilij Vasiljevič Vereščagin (1842–1904) i Rista Marjanović (1885–1969)“ autorke Snežane Negovanović iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda otvorena je u Kući kralja Petra Prvog u Beogradu.

Uporednim sagledavanjem dela dva izuzetna stvaraoca došlo se na ideju o mogućoj realizaciji izložbe i prateće publikacije o stvaralaštvu ruskog slikara Vasilija Vasiljeviča Vereščagina (1842-1904) i srpskog foto-reportera Riste Marjanovića (1885-1969), koji su kao svedoci ratnih dešavanju stvorili dela, mnogo više od dokumenata, iskrene ikone stradanja običnog čoveka i naroda u celosti.
Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda otpočeo je rad na Zbirci fotografskihsnimaka Riste Marjanovića 70-tih godina prošlog veka, kada su stručnjaci Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda zajedno sa Ristom Marjanovićem, pred njegovu
smrt, kataloški obradili, tematski razvrstani i hronološki rasporedili snimke. Godine 1973. izdat je i katalog pod nazivom Zbirka Foto-negativa Riste Marjanovića, a tokom svih ovih godina izrađeno je više izložbi sa pratećim katalozima. Izuzetno važan segment
stvaralaštva fotografa Riste Marjanovića, svedoka vremena od 1910. do 1960. godine, predstavljaju fotografije balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, za koje je nosilac titule „ekselencija fotografije”, koju je dobio od Udruženja samostalnih umetnika fotografa 1965. godine. U dokumentaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda nalazi se 8.542 reprodukovanih snimaka kao fototeka Zbirke foto-negativa Riste Marjanovića. Za same događaje balkanskih ratova i Prvog svetskog rata vezano je oko 1000 snimaka, saopštava Zavod. 

Slikarstvo Vasilija Vereščagina je izvršilo veliki uticaj na formiranje umetničkog izraza Riste Marjanovića. Fotografije balkanskih ratova i Prvog svetskog rata koje je snimio Rista Marjanović direktno su proistekle izTurkestanskog i Balkanskog ciklusa Vasilija Vereščagina.
Predstavljamo do sada neotkrivenu liniju spajanja i uticaja, nasleđe koje su nam ova dvaumetnika ostavila kao svedočanstva burnih dešavanja na prelasku između dva veka.

Izložba i katalog su realizovani u saradnji sa porodicom Riste Marjanovića. Posebna zahvalnost Tretjakovskoj galeriji iz Moskve na ustupljenim radovima Vasilija Vasiljeviča Vereščagina za realizaciju izložbe i kataloga.
Ne zna se kada je Rista Marjanović saznao za stvaralaštvo slikara Vasilija Vereščagina. I sam navodi da je u Beograd došao s namerom da uči slikarstvo, ali se u ateljeu dvorskog fotografa Milana Jovanovića susreo sa fotografijom. Nakon dve godine učenja fotografije
i završenog zanata, 1903. godine, odlazi u Beč, gde ostaje godinu dana, zatim u Berlin, još godinu dana, da bi 1905. godine osvanuo u Parizu.
Vasilij Vasiljevič Vereščagin je poginuo u 62 godini, 31. marta (13. aprila) 1904. godine, u eksploziji admiralske oklopnjače „Petropavlovsk“, tokom rusko-japanskog rata. Pariz je grad u kojem su se sreli Vasilij Vasiljevič Vereščagin i Rista
Marjanović. Upravo su dela Vasilija Vereščagina nastala u Parizu izvršila presudan uticaj na Ristu Marjanovića, kao ratnog foto-reportera.
Pariz je za Vasilija Vereščagina veoma bitan grad. Nakon završenog Mornaričkog kadetskog korpusa i tri godine učenja na Akademiju umetnosti u Sankt Peterburgu, dolazi u Pariz i upisuje Školu za lepe umetnosti [Ésole des beaux-arts] y klasi Žan-Leona
Žeroma [Jean-Léon Gérôme], novembra 1864, ali već u martu 1865. drugi put putuje na Kavkaz. U Parizu, u svom ateljeu, stvara mnoga važna dela – radove nakon prvog putovanja u Turkestan 1868–1869; dva ciklusa slika prema utiscima i skicama iz Indije, 1876 –avgust
1877; radi na slikama iz Balkanske serije 1878–1880; na seriji s biblijskim temama, kao i na kompoziciji Tri pogubljenja (završena je 1887), više puta samostalno izlaže, izdaje svoja književna dela.
Nakon dolaska u Pariz, Rista Marjanović 1905. godine počinje da radi u prvoj francuskoj agenciji za fotografsku reportažu „Rol“, na mestu Marsela Rola [Marcel Rol], osnivača agencije koji je te godine poginuo. Godine 1908. postaje saradnik, a nešto kasnije i
urednik za ilustracije, lista Njujork Herald, izdanja za Evropu, čije se sedište nalazilo u Parizu [New York Herald European Edition – Paris]. U isto vreme, pohađa i završava Školu viših socijalnih nauka [École des hautes études sociales], sekciju za žurnalizam.
U Parizu ostaje do 1912. godine, kada se vraća u Srbiju, najpre u Prvi balkanski rat, a zatim 1914. godine i u Prvi svetski rat. Godine 1916. učestvuje na Svesavezničkoj izložbi ratne fotografije u paviljonu Marsan pariskog Luvra.
U zborniku Dva veka srpskog novinarstva za Ristu Marjanovića se navodi: Bio je i prvi srpski fotoreporter zahvaljujući kojem je, prvenstveno, na fotografijama zabeležena srpska istorija od 1912. do 1918. godine.
Zbirka foto-negativa Riste Marjanovića stavljena je pod zaštitu države Rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS, broj 636 iz 1958. godine.