Vest je redakcijski adaptirala i sadržajno prilagodila redakcija E-Srbija.info
U Sremskoj Mitrovici danas je obeležen završetak radova na uređenju starog jevrejskog groblja – lokaliteta koji je decenijama bio zapušten, a koji danas ponovo stoji kao svedočanstvo postojanja zajednice koja je nekada činila važan deo istorije grada.
Obnova je urađena u okviru projekta Jevrejske opštine Novi Sad (JONS) i ESJF – Evropske inicijative za očuvanje jevrejskih grobalja, koji obuhvata tri mesta u Sremu: Sremsku Mitrovicu, Šid i Čerević. Mitrovica je prva završena – groblje je u potpunosti očišćeno, raskrčeno i ograđeno.
Predstavnici JONS-a i Ambasade Nemačke obišli su uređeni lokalitet zajedno sa Ladislavom Trajerom, predsednikom Jevrejske opštine Novi Sad i koordinatorom ESJF-a za Srbiju. Na terenu su predstavljeni simboli, natpisi i tragovi nekadašnje zajednice.
Obilasku se pridružio i gradonačelnik Branislav Nedimović, koji je istakao da je obnova groblja „čin poštovanja prema zajednici koja je ostavila dubok trag u istoriji Mitrovice“.
– Mnogo toga je zaboravljeno zbog naglog rasta grada nakon pedesetih. Malo ko danas zna da je Mitrovica imala veliku jevrejsku zajednicu i sinagogu. Ovo je naš dug – da sačuvamo ono što je preostalo – poručio je gradonačelnik, naglasivši da će grad nastaviti da podržava projekte sećanja.
Obnovljeno jevrejsko groblje u Sremskoj Mitrovici Foto: Kurir.rs/D. Š.
„Jevrejski život ugašen je u jednom danu“
Predsednik JONS-a Ladislav Trajer podsetio je da je ovaj prostor nekada bio velika opština sa planom širenja:
– Ova zgrada je bila kapela, a čitav prostor predviđen za buduće generacije. Sve se završilo u jednom danu tokom Drugog svetskog rata. Jevrejska opština Sremska Mitrovica je nestala – kao i oko 200 jevrejskih opština širom Srbije.
Dodao je da Mitrovica i danas pripada JONS-u i da se saradnja sa gradom odvija kroz više projekata: „Zajedno obeležavamo Dan sećanja na streljane Jevreje, Srbe i Rome u Zasavici. To je naša zajednička obaveza.“
VAŽNA PORUKA IZ DELEGACIJE: „Na groblju nedostaje jedno ime – Leon Vajs“
Jedna članica delegacije posebno je istakla značaj očuvanja svakog pojedinačnog imena:
„Jevrejska groblja su poslednje mesto gde možete pronaći tragove postojanja zajednice. Srbija nije okrvavila ruke u Holokaustu – i to je istorijska činjenica. Ali postoji ime koje ovde nedostaje: Leon Vajs.“
Leon Vajs bio je učenik mitrovačke gimnazije, deportovan u Aušvic i ubijen. Sačuvane su njegove pesme koje je pisao od osnovne škole do mature: „To je bio mladić koji je mogao da postane veliki književnik. Rado ću ponovo doći da govorimo o njemu“ dodala je.
Nakon Mitrovice, stručne posete biće održane u Šidu i Čereviću, gde će se javnosti predstaviti rezultati obnove i specifičnosti lokalnih jevrejskih grobalja.
Ko je sahranjen na ovom groblju
Jevrejsko groblje u Bosutskom putu čuva sećanje na zajednicu koja je od 19. veka bila deo života grada.
Najvažnija imena:
David Kon (1822–1875) – najstariji poznati spomenikPorodice Fišer i Kajzer – jedne od najstarijih trgovačkih i zanatskih porodicaPorodica Alt – sa spomenikom Johane Alt (1868–1896), ćerke poznatog trgovca Eduarda Alta, čija je supruga Rozalija ubijena u Holokaustu
Na spomenicima se pojavljuju i prezimena: Pesing, Morgenštern, Goldšmit, Rozenberg, Brajner, Vajs, Adler…
To su bile porodice koje su ostavile dubok trag u istoriji grada – trgovci, zanatlije, učitelji, sportisti i intelektualci.
Danas, o njihovom postojanju svedoče tek kameni tragovi – poslednji materijalni ostaci jevrejske zajednice u Sremskoj Mitrovici.
Redakcija e-Srbija.info je informativni tim posvećen tačnom i objektivnom izveštavanju o događajima u Srbiji i regionu. Naš cilj je da čitaocima pružimo proverene i relevantne informacije svakog dana.
