Umro poznat jugoslovenski književnik Irfan Horozović

U Sarajevu se na bolji svet, nakon duge i teške bolesti, preselio Irfan Horozović. Pripovedač, romanopisac, esejista, pesnik i dramski pisac svojim celokupnim književnoumetničkim delom zauzimao je sam vrh bosanskohercegovačke književnosti.

Irfan Horozović javio se kao autor krajem šezdesetih godina dvadesetog veka, upravo u vreme kada je moderni način stvaranja dosegao svoju potpunu zrelost, i to knjigama poezije i dramom, da bi već početkom sedamdesetih u književnost ušao na velika vrata borhesovski postmodernom zbirkom pripovedaka Talhe ili Šedrvanski vrt. Njegova poezija u svom je razvojnom poetičkom putu prešla most između modernizma i postmodernizma, od magijski nadrealne slike do lirske pesme narativne sadržine, od tradicionalnog i zavičajnog prostora do egzistencijalnog grča u egzilu, od vezanog stiha i tradicionalne inspiracije do slobodnog stiha i postmoderne tekstualne igre.

Pesme Irfana Horozovića prepune su sećanja koja se zbog uvođenja dvojnika ispoljavaju pseudodokumentaristički, zatim, brojnih tekstualnih aluzija, citata i pseudocitata, književnoistorijskih i kulturalnih referenci.

S druge strane, u Horozovićevim dramama nalazimo elemente poetizacije uz, naravno, obaveznu i beskrajnu igru, ne tek samo glumačku, nego igru s rečima, magijsku igru s prostorom, vremenom i protagonistima, igru koja traje u prostorima između košmarnih snova i jave.

Takođe, Horozovićevi tekstovi namenjeni deci ostvareni su kao fantazmagorije prvog reda, s mnogo ludizma i humora. Ali, ono što čini najobimniji i zasigurno najznačajniji deo opusa Irfana Horozovića jeste njegova proza. Od pojave njegove zbirke Talhe ili Šedrvanski vrt 1972. godine može se govoriti o postmodernom diskursu u bosanskohercegovačkoj i bošnjačkoj književnosti. Književna kritika ga od tog momenta svrstava među najinovativnije književnike savremene bosanskohercegovačke književnosti, zajedno s Dževadom Karahasanom, Nedžadom Ibrišimovićem ili Vitomirom Lukićem, smatrajući da je bosanskohercegovačka literatura upravo tih godina stekla svoju punu zrelost.

Intertekstualnost, metatekstualnost kao i tekstualni okvir temeljne su odrednice gotovo svih proza Irfana Horozovića, kao i oneobičavanje hronotopa i protagonista, fragmentiranost i kolažna igra. Tako je, na primer, roman Imotski kadija kao celina ostvaren u saodnosu s najznačajnijom bošnjačkom baladom Hasanaginica, koja mu je poslužila kao prototekst. Horozović je stvorio metakreativni tekst i različitim transformacionim postupcima “preneo” baladu i njen kontekst u roman sledeći postmodernu poetiku, po kojoj je prošlost dostupna samo preko ranijih tekstova, uz neizostavnu poetizaciju narativnog iskaza.

Na sličan su način romani Kalfa i Rea otvoreni prema tekstualnosti i narativnoj igri magijskog i fakcijskog, istorijskog i pseudoistorijskog. S druge strane, romani Sličan čovek i Berlinski nepoznati prolaznik i pripovetke iz zbirke Prognani grad ispisuju istoriju izgubljenog zavičaja i izgubljenog grada kao toposa traganja za identitetom poljuljanim u surovom prognaničkom i egzilantskom životu.

Za svoj neumorni književni rad Horozović je dobio nekoliko značajnih nagrada: “Sedam sekretara SKOJ-a” (1972), Nagradu grada Banje Luke (1980), Nagradu za najbolju knjigu za decu u BiH (1987), Nagradu Udruženja književnika BiH (1988), Nagradu Društva pisaca Bosne i Hercegovine (1998), nagradu “25. novembar” za životno delo i druge nagrade i priznanja.

Zastupljen je u brojnim antologijama pripovetke, poezije i drame i prevođen na više jezika.

(Kurir.rs/Bosna.hr)